เคยสงสัยไหมว่า ทำไมบางคนถึงมีความสุขและกระปรี้กระเปร่าทุกเช้าที่มาทำงาน ในขณะที่บางคนไม่อยากแม้แต่จะลืมตาตื่นและลุกจากเตียงด้วยซ้ำ สิ่งเหล่านี้อาจไม่ได้เป็นเพียงเพราะความเกียจคร้านของคน แต่มันอาจเป็นเพราะเขายังไม่เจอ “อิคิไก” ของชีวิตก็เป็นได้

“อิคิไก” (Ikigai – 生き甲斐) มาจากคำว่า อิคิ (Iki – 生き) ซึ่งแปลว่า “ชีวิต” หรือ “การมีชีวิต” และคำว่า ไก (Kai – 甲斐) ที่หมายถึง “ผลลัพธ์” หรือ “คุณค่า” เมื่อนำมารวมกัน Ikigai จึงมีความหมายว่า “คุณค่าของการมีชีวิตอยู่”

Ikigai เป็นปรัชญาของชาวญี่ปุ่นที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้ทั้งชีวิตประจำวันและชีวิตการทำงาน เพียงแค่เราตระหนักรู้คุณค่าของการมีชีวิตอยู่ ผ่านหลักการพื้นฐาน 4 ข้อ ดังต่อไปนี้

1. อะไรคือสิ่งที่เรารัก (What you love?)

คือ สิ่งที่เราทำแล้วมีความสุข รู้สึกอยากทำสิ่งนั้นเรื่อยๆ ไม่ต้องฝืนที่จะทำ เมื่อเรารู้ว่าเรารักอะไร เราก็จะรู้ว่างานที่เหมาะสมกับตัวเราจริง ๆ คืองานอะไร เช่น ถ้าคุณมีความสุขเมื่อได้เขียนโค้ดหรือแก้ bug คุณก็อาจจะต้องมองหางานด้านซอฟต์แวร์ เพราะมันจะทำให้คุณได้ทำในสิ่งที่รักอยู่ตลอดเวลา

2. อะไรคือสิ่งที่เราทำได้ดี (What you are good at?)

คือ สิ่งใดที่เรามีความสามารถที่จะทำให้สิ่งนั้นสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี เช่น ความสามารถที่เป็นทักษะเฉพาะตัวต่าง ๆ บางครั้งทักษะที่เรามีไม่จำเป็นที่จะต้องเกิดขึ้นในตอนนี้ เพราะบางอย่างก็อาจเกิดจากการฝึกฝนจนเกิดความเชี่ยวชาญ หากเราค้นพบว่าเรามีความสามารถในเรื่องใด เราก็จะพบ อิคิไก ของชีวิตเราง่ายขี้น 

3. สิ่งที่ทำให้เกิดรายได้ (What you can be paid for?)

คือ สิ่งที่สามารถทำให้เราดำรงชีวิตอยู่ได้ เป็นสิ่งที่คนยอมจ่ายเงินเพื่อให้คุณทำมันให้กับพวกเขา หรือพูดง่ายๆ ก็คือสิ่งที่สร้างรายรับให้กับเรานั่นเอง ไม่ว่าจะเป็นงานประจำ หรืองานนอกเวลาอื่น ๆ 

4. สิ่งที่สังคมต้องการ (What the world needs?)

คือ สิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อโลก สังคมและผู้คนรอบข้าง ไม่ว่าจะได้เงินหรือไม่ได้เงินจากมันก็ตาม วิธีการง่ายๆ ในการตอบคำถามข้อนี้ เริ่มต้นจากการเปิดใจรับฟังสิ่งที่คนอื่นต้องการ

ยกตัวอย่างเช่น เมื่อคุณชอบที่จะเขียนโค้ดหรือแก้ bug และคุณก็ทำมันได้ดี แถมยังเป็นที่ต้องการของโลกยุคดิจิทัล และแน่นอนว่ามีคนที่พร้อมจะจ่าย หากคุณอยู่ในจุดนั้นและมีความสุขกับการตื่นมาทำงานที่คุณเลือก ยินดีด้วย! คุณค้นพบ Ikigai ของตัวเองแล้ว 

จิโร่ โอโนะ เจ้าของร้านซูชิอันโด่งดัง เป็นตัวอย่างที่ดีของการอธิบายถึง Ikigai เพราะความรักในการทำซูชิของจิโร่ โอโนะ นั้นเต็มไปด้วยไอเดียในการทำซูชิอยู่ตลอดเวลา แม้ตอนนี้อายุจะเข้าใกล้ร้อยปีไปทุกที จิโร่ โอโนะ ก็ยังคงทำงานทุกวัน เท่าที่ร่างกายตัวเองจะทำไหว จนถูกบันทึกชื่อลงในกินเนสส์บุ๊กว่าเป็น “พ่อครัวซูชิอายุมากที่สุดในโลกที่ยังคงทำงานและเคยได้รับดาวจากมิชลิน” อีกด้วย มีครั้งหนึ่ง จิโร่ โอโนะ เคยพูดไว้ว่า “ฉันหวังว่าจะตายตอนกำลังปั้นซูชิอยู่”

ไม่เพียงแต่จะเป็นเชฟซูชิอันดับต้นๆ ซูชิของ จิโร่ โอโนะ ยังได้รับคำชมเชยจาก บารัค โอบาม่า เมื่อครั้งที่ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา ขณะมาเยือนประเทศญี่ปุ่นในปี ค.ศ.2014 เรื่องราวของคุณปู่ทำให้เราได้เห็นว่า การได้ทำงานที่เรารักนั้นมันก็เหมือนกับว่าเราไม่ต้องทำงานอีกต่อไป เพราะทุกวันมันคือความสุขและความหมายของชีวิตแล้ว

หากคุณยังไม่เจอ Ikigai ของตัวเอง ลองทำตามวิธีการง่ายๆ 5 ข้อของ เคน โมงิ จากหนังสือ ‘The Little Book of Ikigai’ แล้วคุณอาจจะค้นพบมัน

1. เริ่มต้นจากสิ่งเล็กๆ: เริ่มทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งในเรื่องเล็กๆ ก่อน การจะบรรลุเป้าหมายต้องใช้เวลา ค่อยๆ ก้าวไปทีละขั้น โดยไม่จำเป็นว่าสิ่งนั้นจะต้องมีความหมายที่ยิ่งใหญ่ แล้วคุณจะเห็นคุณค่าของสิ่งเล็กๆ เหล่านั้น เช่น การตื่นเช้าเพื่อมารดน้ำต้นไม้หรือให้อาหารแมวทุกวัน

2. ปลดปล่อยตัวเอง: ไม่ผูกมัดตัวเองจากความคาดหวังของทั้งตัวเองและสังคม ไม่สร้างเงื่อนไขว่าต้องทำสิ่งนี้ถึงจะมีความสุข ไม่คาดหวังถึงความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ ไม่เปรียบเทียบตนเองกับผู้อื่น แล้วคุณจะพบสิ่งที่คุณรักและเป็นตัวคุณเองจริงๆ

3. สอดคล้องและยั่งยืน: ใช้ชีวิตในแต่ละช่วงเวลาได้อย่างเหมาะสมกับทั้งสังคมและสภาพแวดล้อมที่เราอยู่ เช่น รู้ว่าสถานการณ์แบบนี้ควรทำอะไร เพื่อให้ชีวิตเกิดสมดุลและสามารถทำสิ่งนั้นได้อย่างต่อเนื่องและยาวนาน 

4. มีความสุขกับสิ่งเล็กๆ: มองหาความสุขจากเรื่องเรียบง่ายในชีวิต เช่น การชื่นชมกับกลิ่นหอมของกาแฟที่ทำให้คุณอารมณ์ดี หรือการเปิดคอนเสิร์ตขนาดย่อมในห้องน้ำที่บ้าน คุณอาจค้นพบความสุขสุดยอดจากเรื่องเล็กๆ ที่มองข้ามมันตลอดชีวิตที่ผ่านมาก็ได้

5. การอยู่ตรงนี้ ตอนนี้: คือการมีสติอยู่กับปัจจุบัน ใส่ใจและจดจ่อกับสิ่งอยู่ตรงหน้าเรา พร้อมทั้งตั้งใจทำมันให้ดีที่สุด แล้วคุณอาจจะพบสิ่งที่คุณทำได้ดีเพิ่มมากขึ้น

สุดท้ายแล้ว Ikigai นั้นเริ่มจากตัวเราเอง การรู้จักตัวเองเป็นสิ่งสำคัญ เมื่อเรารู้ว่าตนเองให้คุณค่ากับอะไร คุณก็จะค่อยๆ ค้นพบ Ikigai ไม่ว่าคำตอบของแต่ละคนจะเป็นแบบใด มันจะช่วยกระตุ้นแรงบันดาลใจให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่จะทำบางสิ่งบางอย่างเพื่อไปให้ถึงเป้าหมายสูงสุดของชีวิต 

---

…….แล้วคุณล่ะ เจอ Ikigai ของตัวเองแล้วหรือยัง?…….

---

References:

https://th.hrnote.asia/tips/210730-ikigai/
https://themeaningful.co/articles/ikigai-101-the-essential-guide/
https://www.careervisaassessment.com/ikigai/
https://th.jobsdb.com/th-th/articles/ikigai%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82/
https://www.myempeo.com/blog/hrm/ikigai-for-happy-workplace-hr/
https://creativetalklive.com/ikigai-the-secret-of-work-passion/
https://plaradise.com/ikigai-how-to-find-reason-for-living/
https://www.yuvabadhanafoundation.org/th/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B9%84%E0%B8%9B/%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%84%E0%B8%B4%E0%B9%84%E0%B8%81-%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2-%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95/